کاربردهای نظامی مدل های رقومی ارتفاع (dem) و تاثیر آن در روند عملیات رزمی

بررسی منطقه عملیات از نظر اوضاع جوی، وضعیت دشمن، شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی حاکم بر بومیان منطقه و همچنین شرایط تاکتیکی زمین از جمله فعالیت هایی است که پیش از هر تلاش نظامی انجام می گیرد. اطلاعات تاکتیکی که اغلب وضعیت توپوگرافی زمین را تعیین می کند معمولا با بررسی ها میدانی، نقشه ها و عکس های هوایی منطقه بدست می آید. با توجه به شرایط جنگی منطقه و یا قدیمی بودن نقشه های موجود در بسیاری از موارد روش های ذکر شده نمی تواند اطلاعات کامل، دقیق و سریع را در اختیار استفاده کنندگان قرار دهد بنابراین ایجاد و استفاده از منابع اطلاعاتی که قادر به جمع آوری جدیدترین، دقیق ترین اطلاعات در اسرع وقت باشد، ضروری بوده و می تواند روش های سنتی را در مطالعه منطقه نبرد تکمیل نماید. اطلاعات مکتسب از تصاویر ماهواره ای دارای این شرایط بوده و استفاده از آنها برای نیروهای مسلح کشور یک ضرورت محسوب می گردد. از سوی دیگر برای نمایش و تجسم وضعیت توپوگرافی منطقه و تشریح آن برای نیروی شرکت کننده در عملیات معمولا از نقشه های برجسته مانند جعبه شنی استفاده می شود. این نقشه ها صرفا پستی و بلندی زمین را نشان داده و با توجه به عدم هماهنگی در مقیاس طول و عرض نسبت به ارتفاع از دقت کمی برخوردار بوده و تهیه آنها در تمام شرایط امکان پذیر نیست . این در حالی است که امروزه یکی از اجزا تشکیل دهنده سیستم اطلاعات جغرافیایی مدل های رقومی ارتفاع می باشد و با استفاده از این مدل ها علاوه بر اطلاعات شیب و جهت شیب منطقه آگاهی پیدا کرده و براساس آن می توان قابلیت های دید در منطقه در مدل سازی و تجزیه و تحلیل نموده و یا با بر هم نهی تصویر هم مختصات شده بر روی مدل ارتفاعی ویژگیهای منطقه را به صورت سه بعدی مشاهده کرد و برای توجیه نیروهای عملیاتی مخصوصا خلبانان نیروی هوایی و هوانیروز نسبت به وضعیت توپوگرافی منطقه استفاده نمود. در این تحقیق با استفاده از نرم افزار idrisi مدل ارتفاعی برای منطقه مورد مطالعه (آراد) تهیه شده و با امکاناتی که این سیستم در اختیار می گذارد، نقشه های شیب و جهت شیب براساس مدل ارتفاعی تهیه گردیده که در تحلیل های مختلف از جمله مکان یابی برای عملیات خاص (مانند فرود نیروی چترباز) مورد استفاده قرار گرفته است . مدل ارتفاعی تهیه شده برای تحلیل قابلیت دید در منطقه نیز مورد استفاده قرار گرفته و براساس آن محلهای مناسب برای دیده بانی بر روی خطوط پدافندی مدل سازی شده است . همچنین با استفاده از اطلاعات رقومی ماهواره ای لندست و اسپات تصایر ترکیب رنگ از منطقه تهیه شده و میزان اطلاعاتی که این سیستم ها در خصوص جنبه های تاکتیکی زمین در اختیار قرار می دهند، بررسی شده است . در نهایت با توجه به نتایج حاصل، استفاده عملیاتی از مدل های رقومی ارتفاعی و سیستم های مدرن در پایش زمین (سنجش از دور)، در مانورهای نظامی و همچنین مناطق بحران خیز پیشنهاد می شود.